STAVOVI Kruga 99 o poziciji univerziteta i kako dalje

Na redovnoj sesiji Kruga 99 održanoj 26.10.2014, razmatrana je tema položaja univerziteta u Bosni i Hercegovini u kontekstu bolonjske reforme visokog obrazovanja. Nakon sesije, doneseni su prijedlozi za dalji razvoj sektora visokog obrazovanja i naučno-istraživačkog rada.

Obrazovanje, nauka i kultura su fundamentalne djelatnosti čiji razvoj je preduslov za pozitivan preobražaj društva. Transformacija iz industrijskog društva u društvo znanja, koja se realizira u razvijenim zemljama svijeta, nameće potrebu za brojnim društvenim promjenama koje, prije svega, zahtijevaju prilagođavanje sistema obrazovanja potrebama razvoja društva i privrede.

Napredak BiH društva u tranziciji ka društvu znanja moguć je samo uz sistem visokog obrazovanja usklađen sa zahtjevima Evropskog prostora visokog obrazovanja (EHEA) i Evropskog istraživačkog prostora (ERA). Budućnost Bosne i Hercegovine traži takvo ustrojstvo visokog obrazovanja, koje je kompatibilno reformskim procesima u zemljama Evropske unije.

Za dalji, ozbiljniji razvoj nauke u Bosni i Hercegovini, neophodno je da se u BiH podrže istraživanja koja su istovremeno dio i evropskih istraživačkih aktivnosti, odnosno programa.

Prijedlozi za dalji razvoj univerziteta:

U oblasti visokog obrazovanja i nauke ubrzati završnu fazu implementacije bolonjske reforme, uz jačanje sveukupne autonomije univerziteta. Potrebno je izvršiti ujednačavanje standarda i normativa za visokoškolske ustanove u BiH, te pokušati formirati Ministarstvo za visoko obrazovanje, nauku i tehnologiju na nivou BiH, ili barem ojačati sektor u Ministarstvu civilnih poslova, koji će imati pro-aktivnu koordinacijsku ulogu;
Izvršiti usklađivanje legislative obrazovnog sektora s odgovarajućim dokumentima EU donošenjem ključnih dokumenata na nivou Bosne i Hercegovine. Posebno ubrzati proces donošenja Nacionalnog okvira kvalifikacija (NQF);
Nastavnici i saradnici na univerzitetima moraju obavljati 50% svog radnog vremena u naučno-istraživačkom i visoko stručnom radu. To podrazumijeva i adekvatno finansiranje kroz međunarodne naučne projekte sa domaćom podrškom i rad za privredu i sa privredom;
Univerzitetski nastavnici ne smiju postajati “učitelji” koji se dominantno bave nastavom sa isprikom da za naučni rad nemaju novaca iz budžeta, pa se njime i ne bave! Kao najkreativniji dio intelektualne zajednice, za to nemaju opravdanja!
Evropska unija je kroz niz projekata do sada pomogla razvoj i reformu univerziteta i nauke u BiH sa više desetina miliona eura. To će se i nastaviti, ali se domaći kapaciteti moraju daleko bolje organizovati i podići svoje sposobnosti za realizaciju takvih projekata. Tek tako će “tronožac” univerzitetska nastava-nauka-društvo biti stabilan i zaista dovesti do održivog, uravnoteženog, stabilnog i dugoročnog razvoja Bosne i Hercegovine.