Senadin Lavić: Bosansko gledište

Prof.dr. Senadin Lavić

Izlaganje na panelu Odbora Europskog parlamenta za saradnju sa Bosnom i Hercegovinom

5. mart 2024. godine

Današnja pravno-politička struktura države BiH rezultat je antibosanskog političkog projekta prvih susjeda i ratne agresije koji su organizirali, pokrenuli i vodili preko vojnih organizacija u Bosni i Hercegovini. Ključni napad 1990-ih godina bio je na bosansko društvo i on traje do danas. Antibosanska politika pokušava u Bosni napraviti tri odvojena društva zasnovana na novostvorenim mitovima klerikalne kontrarevolucije. Planski se perpetuira matrica konfliktnosti i etnofaulizma koja bi u perspektivi izbrisala svaku mogućnost bosanske društvenosti. To govori da je agresija na Bosnu osmišljena na sofisticiranoj razini srpskog i hrvatskog nacionalizma, u znanstvenim, vojnim o obavještajnim institucijama.

Bosna je zarobljena u matricu etničkog narativa ili etnopolitike. Sve što se govori ili radi potčinjeno je toj destruktivnoj matrici. Ona samo odgovara antibosanskom projektu srbijanskog i kroacijskog hegemonijskog ekspanzionističkog nacionalizma. Etničko-religijska politika onemogućava da Bosna postane moderna evropska država. To je u suštini antievropski sistem, on je rezultat rata i ratnih projekcija velikodržavnog hegemonizma. Taj sistem razara institucije građanskog društva i cjelokupnu društvenu organizaciju i poredak reducira na odnose “plemena” ili etničkih grupa.

Evropski put Bosne kao nezavisne i suverene države vodi u pravcu oslobađanja od te višedecenijske hegemonije velikosrpskog i velikohrvatskog nacionalizma koji planski i sistematski potkopava uspostavu vladavine prava i građansko društvo u BiH. Bosna je ratnom katastrofom zaustavljena u razvitku ka modernoj evropskoj državi i vraćena u “predmoderne” ili “predpolitičke” velikosrpske i velikohrvatske političke fantazije u kojim se ona mora podčiniti i definitivno uništiti kao multietničko društvo. To je u osnovi antievropski udar susjednih država na Bosnu koje nameću dogmatsku naraciju o kolektivu, vječnom etničkom političkom biću, koje ne pristaju na pravni poredak i ne priznaju prava pojedinca kao slobodnog. Suštinski, Srbija i Hrvatska su 190-ih pokrenule rat protiv Bosne kao internacionalno priznate države nacije. Pritom su rat predstavljale kao izraz “stare mržnje” i “konflikta između religijskih grupa” ili “etniciteta”, a radilo se o prljavom osvajačkom ratu za teritorije i resurse Bosne.

Etnopolitika ne može učiniti Bosnu kompatibilnom s evropskim demokratskim poretkom. Ako bi se provele presude Evropskog suda za ljudska prava u Bosni, ona bi došlo do korijenite promjene pravnog poretka u našoj državi. To međutim ne dozvoljava etablirana etničko-religijska politika koja razvija antidemokratske tendencije. “Feudalni” politički model insistira na daljnjim etničkim podjelama društva i države koje bi trajno onemogućile funkcioniranje jedinstvenog državnog sistema. To je glavna ideja instaliranja političkih partija i vojnih organizacija u Bosni pod kontrolom Beograda i Zagreba.

Glavni cilj antibosanskog projekta je da se onemogući bosanski nacionalni identitet i da se zasvagda uništi bosanstvo kao ideja političke bosanske svijesti koja proizlazi iz postojanja države Bosne i Hercegovine. S internacionalnim priznanjem države BiH 1992. godine bosanstvo je postalo pravno-politička činjenica koja se više ne može prenebregnuti, odbaciti i ignorirati. To može biti samo u maglama antibosanskog projekta.

Srbija i njezini politički predstavnici s Vučićem na čelu uopće ne razumiju da bez bosanskog mira nema mira na Balkanu. Ne može Srbija imati budućnost tako što će okupirati dio Bosne i nazvati ga “srpskom zemljom”. Uračunavati Bosnu u tzv. “srpski svet” znači nastaviti velikosrpski rat protiv Bosne.

Šta rade Srbija i Hrvatska u Bosni i Hercegovini posljednjih svih tih godina poslije Daytona? Ove dvije države vode vrlo podlu i zakulisnu politiku prema Bosni. Na sve moguće načine pokušavaju unutar Bosne učvrstiti i osigurati daljnje postojanje ratnih “aranžmana” ili paradržavica koje su osnovali Milošević i Tuđman. Decenijama se radi na slabljenju institucija države BiH, a jačanju entitetskih “rs” i prikrivenih institucija HB. Taj proces danas je došao do svoga vrhunca.

Državni cilj Bosne i Hercegovine je da se napravi kompatibilan sistem života s evropskim svijetom, ali to se onemogućava od strane izvanbosanskih politika. Država mora biti prilično centralizirana da bi se mogla razvijati. Daljnja decentralizacija vodi do potpunog raspada sistema. Nemoguće je s entitetskim vetom i samovoljom etničkih oligarhija oblikovati bilo kakvu razvojnu politiku.

Naravno, ovo nisu neka nova saznanja, nego podsjećanje na činjenice koje su svima nama dobro poznate!

Hvala za pažnju