Jedan narod, jedan vođa, jedna partija, jedna država kao zao demijurg.....

Na sesiji Kruga 99 želimo obilježiti dva neosporno važna datuma: Dan pobjede nad nacifašizmom iz 2. svjetskog rata prije 77 godina, i Dan Evrope, koji se veže za usvajanje Šumanove Deklaraciju prije 72 godine, sa kojom je otpočeo put ka stvaranju ujedinjene Evrope.

Naša tema je kontekstualna sa ovim datumima i u simboličkom i realpolitičkom smislu, i silnicama koje se prelamaju u sadašnjem vremenu, danas i ovdje, u BiH, Evropi i svijetu.

Naslov naše teme je „Evropska paradigma i obnova nacifašizma“, a uvodničar Prof.dr. Asim Mujkić, sa Fakulteta političkih nauka u Sarajevu. Profesor Mujkić je osoba koja je svojim intelektualnim i znanstvenim angažmanom stekla javni identitet i preferencije članova Kruga 99 da baš on bude meritorni uvodničar za današnju temu.

Ali, prije prelaska na temu, htio bi pojasniti da pod pojmom „evropska paradigma“ mislimo na skup vrijednosti i normi te zajednice suverenih država, modela političkog uređenja potpune liberalne demokracije. One paradigme koja je bila razlogom propasti prethodnog političkog sistema kod nas. Ali i svojevrsne utopije, traženje mjesta kojem težimo i gdje nužno pripadamo. I one aure zapadnih demokratskih poredaka – politički slobodnog pojedinca, prosperitetnog društva i stabilnog državnog poretka. Taj pomalo idealiziran obrazac mišljenja, pomalo i mantra prosvjećenih, ne znači i odsustvo sjećanja ili zaborav najmračnijih strana iz evropske prošlosti 20. vijeka. Jer, na njenom tlu su stvorene i najmračnije ideologije, doktrine i politike koje su proizvele užase 2. svjetskog rata. Jedan narod, jedan vođa, jedna partija, jedna država kao zao demijurg odzvanja evropskim kontinentom. Zato i koristimo pojam „nacifašizam“ kao odrednicu koja sažima zajedničke osobine i nacionalsocijalizma i fašizma.

Sve to naravno želimo razumijevati u kontekstu sadašnjeg vremena i onih procesa koji nas se egzistencijalno tiču. Pogotovo u savremenim okolnostima agresije na Ukrajinu koja je ogolila doktrine, ideologije, političke strategije i praksu ključnih tačaka starog nacifašizma. Koliko do juče prema Bosni, toliko i danas prema Ukrajini na jedan i u BiH na drugi način. Prije svega obnovom stare politike nacifašizma: prava tzv. matičnih država da se teritorijalno šire na štetu drugih država, prava na prisajedinjenje teritorija u drugim državama na bazi istog etničkog identiteta, prava na državljanstvo stanovništva drugih suverenih država ali istog etničkog određenja, itd. Te ključne tačke nacifašističke politike u savremenim okolnostima i Ukrajine i BiH postaju sve čitljivije i kod nas i svijetu. Milanovićeva hinjena agresivnost prema BiH takođe. Pobjeda tog novog internacionalnog poretka koji se uspostavlja na tim vrijednostima označio bi kraj sadašnje arhitekture svijeta i odnosa između suverenih država, a pozicije BiH pogotovo. Agresija na Ukrajinu konačno je razobličila stereotip o nacionalfašističkim narodima i potvrdila tezu da su narodi samo medij preko kojih se ostvaruju politike dominacije, bez obzira na njihov sadržaj i ishod.

Ipak, Evropa se konsolidira pred desničarskim udarima i opasnostima obnove nacifašističkih vrijednosti. Rezultati posljednjih izbora u Sloveniji i Francuskoj rezultat su otpora i snage liberalnih demokracija. Razumijevanje za etnocentrizam kao državnu strategiju jednih prema drugim državama slabi.

Da li će BiH ostati „poseban slučaj“ prema kojoj se nakon Dejtona sve više legitimizira vazalni i kolonijalni odnos susjednih država na matrici etnocentrizma, ovisiće podjednako od naše istrajnosti na afirmaciji vrijednosti liberalne demokracije i građanskog političkog uređenja, koliko i internacionalne solidarnosti sa tim ciljevima. Vrijednosti antifašizma Evropa je pretočila u poredak liberalne demokracije, pouka je koju u BiH moramo slijediti. Takva političku strategija, doktrina i praksa koja nadilazi usud etnocentrizma, jedini je ispravan put ka vrijednostima evropskih demokratskih poredaka.

Danas ćemo pozvati na internacionalnu solidarnost i podršku u borbi za demokratski preobražaj moderne i evropske BiH.

Adil Kulenović, 8. maj 22.