David Pettigrew: Republika Srpska i neuspjeh restorativne pravde
Republika Srpska i neuspjeh restorativne pravde
Predloženi zakon u Republici Srpskoj koji se odnosi na “zaštitu žrtava ratne torture” predstavlja surovu prevaru. Predloženi zakon je diskriminatoran, jer da bi ušla u sistem za naknadu štete, žrtva mora imati prebivalište u Republici Srpskoj tri godine prije podnošenja prijave. Žrtve užasnih zločina koji su se dogodili u Republici Srpskoj nisu voljne da tamo žive i od njih to i ne treba očekivati. Žrtve su ili interno raseljene u Federaciji, ili žive u inostranstvu. Zahtjev za prijavu boravka u RS je izuzetno licemjeran, s obzirom na to da je u Republici Srpskoj organiziran orkestrirani napor za spriječavanje povratka nesrba koji su prisilno iseljeni iz svojih domova (1992-1995.). Psihološka zastrašivanja i ponovna kolektivna traumatizacija preživjelih vrše se putem poricanja genocida i glorifikacije osuđenih ratnih zločinaca u Republici Srpskoj. Prošle godine je predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik tvrdio da “postoje projekti čiji je cilj da muslimani ponovo okupiraju Drinu” (Podrinje), a Republika Srpska nametnula je “Zakon o nacionalnom parku” u Podrinju kao novom vidu nametanja nadzora i isključivanja povratnika. Ograničenje ili ograničenje zaštite stanovnika Republike Srpske je diskriminatorno i nehumano. Zaštitu žrtava mučenja treba proširiti na žrtve gde god da su, bilo gdje u svijetu. Dok preživjeli mučenja u koncentracionim logorima moraju dobiti kompenzaciju, Član 4. predloženog zakona definiciju “mučenja” ograničava samo na “logore“”. Međutim, nadoknadu treba proširiti i na druge nevine civile koji su pretrpjeli zločine kao rezultat međunarodne agresije u Bosni i Hercegovini. Kako bi se spriječila ponovna traumatizacija, kvalifikaciju žrtve za naknadu i podršku treba pažljivo identifikovati nezavisna komisija izvan entiteta Republike Srpske. To je neophodno obzirom na očiglednu povezanost Republike Srpske, njenih osnivača, njenih političara, vojske i njene policije sa “ratnim mučenjima”, a imajući u vidu i činjenicu da Milorad Dodik poriče genocid i dehumanizuje preživele kao ciljnu grupu. Predloženi zakon predstavlja neuspjeh restorativne pravde, ako ne i potvrdu njenog neuspjeha u Republici Srpskoj. Pravi napori u traženju reparativne pravde bi uključili javno prihvatanje odgovornosti rukovodstva Republike Srpske za zločine počinjene u ime tog entiteta. Potrebno je provesti nacionalne zakone kojima se zabranjuje poricanje genocida i glorifikacija ratnih zločinaca. Ali diskriminatornom i ograničenom prirodom Predloženog zakona o žrtvama seksualnog nasilja i mučenja izriče se još jedan odlučujući pristup neuspjehu restorativne pravde. U suštini, pravi pokušaj restorativne pravde bi trebalo da “ispravi pogrešne” zločine počinjene rješavanjem samog uzroka zločina. Republika Srpska osnovana je sa genocidnom namjerom da stvori etnički homogeni entitet. Nakon kriminalnog postizanja etničke homogenosti, Dejton je priznao Republiku Srpsku, što je bila nagrada za uspješan genocid. Ovo “pogrešno” može se učiniti “ispravnim” samo kroz rekonstrukciju Bosne i Hercegovine sa multikulturalnom, demokratskom nacijom. Ovo ponovno ujedinjenje treba postići formiranjem internacionalne komisije. Međutim, Srbija i Hrvatska ne bi trebale biti uključene u ovu internacionalnu komisiju jer nisu bili dobri partneri Bosni i Hercegovini u miru. Zbog negiranja genocida ili drugih ratnih zločina, podizanja nacionalističke retorike u vezi sa teritorijalnim potraživanjima početkom devedesetih i glorifikacije osuđenih ratnih zločinaca, Srbija i Hrvatska nisu podržale izgradnju jedinstvene nacije u Bosni i Hercegovini. Samo ponovno ujedinjenje Bosne i Hercegovine omogućilo bi pravu pravnu restorativnu pravdu za žrtve genocida, i efikasno bavljenje osnovnim uzrocima zločina: osnivanjem, priznavanjem i legitimitetom Republike Srpske.
Izjava za medije sa sesije Kruga 99 od 1. juna 2018. godine:
David Pettigrew, profesor filozofije i studija za proučavanje holokausta i genocida Southern Connecticut State University, Steering Committee Yale University Genocide Studies Program
